قالب بتن، سازه‌ای است موقت و بعضا دائمی که جهت بتن ریزی استفاده می‌شود. وظیفه اصلی قالب تحمل بارهای ناشی از بتن و اجرای آن تا زمانی است که خود بتن بتواند بارهای وارده از جمله وزنش را تحمل کند.

 

قالب‌بتن‌ریزی باید به اندازه کافی مقاومت داشته باشد تا نیروهای ناشی از ویبره کردن بتن را که به وسیله ویبراتور وارد می‌شود، تحمل کرده و بدون آسیب رساندن به بتن از آن جدا شود. قالب باید بتواند بتن را در محدوده رواداری‌ها نگه داشته، بارهای وارده را تا زمان سخت شدن بتن و کسب مقاومت کافی تحمل کند و به سطح بتن نمای دلخواه بدهد.

 

قالب بتن چیست؟

 

ابزاری که به صورت موقتی یا دائمی برای کمک به ساخت سازه‌های بتنی مورد استفاده قرار می گیرد. این ابزار جهت تسهیل امر ساخت و ساز کاربرد فراوانی دارد و باعث پیشرفت سریع کار ، مقرون به صرفه بودن پروژه و نیز بالارفتن کیفیت ساخت بنا می شود.

 

بتن در حالت اولیه مخلوطی از شن، ماسه، سیمان، آب و سایر افزودنی‌های شیمیایی است. میزان شکل پذیری و روان بودن بتن به میزان آب استفاده شده در ترکیبات بتن بستگی دارد. مهار بتن بدلیل روان بودن آن باعث شکل پذیری و ساخت قالب‌ها و سازه‌های متنوع شده است. به طور کلی شکل و حالت قالب بتن است که شکل نهایی اجزای مختلف سازه را تعیین می‌کند.

 

نوع قالب بتن در فرآیند ساخت سازه‌های بتنی بسیار اهمیت دارد زیرا استفاده از قالب های استاندارد و با کیفیت در کنار سایر تجهیزات مرغوب از مهم‌ترین مراحل ساخت ساختمان های با کیفیت به شمار می روند.

 

برای کسب اطلاعات بیشتر به سایت صنعت‌سازه مراجعه کنید.

 

انواع قالب بتن بر اساس جنس و متریال

 

قالب بتن با توجه به کاربرد، مقایس پروژه و قابلیت قالب به انواع مختلفی تقسیم می شوند که عبارتند از:

 

قالب بتن فلزی

 

اگر بخواهیم یکی از کاربردی ترین و مقاوم ترین قالب های بتنی را معرفی کنیم، قطعا قالب فلزی در این جایگاه قرار خواهد گرفت. معمولا برای ساخت قالب های بتن فلزی، از ورق فولادی st37 استفاده می شود که استحکام مناسب و انعطاف پذیری خوبی دارد. همچنین از ورق فولاد شرکت های مختلف همچون فولاد مبارکه، فولاد غرب، فولاد گیلان و … برای ساخت قالب فلزی بتن استفاده می شود. قالب بتن فلزی را بر اساس نوع ساخت می توان به دسته های زیر تقسیم کرد:

 

قالب بتن ثابت

 

قالب فلزی ثابت معمولا با بتن خیس و تازه پر می‌شود. این نوع از قالب برای تثبیت حالت قرار گیری میلگرد در سازه کاربرد زیادی دارد. این نوع قالب به راحتی قابل انتقال از محل ساخت به محل اجرای پروژه است.

 

قالب بتن بالارونده

 

این نوع قالب بیشتر برای سازه‌های عمودی به کار می روند که همزمان با پیشروی ساختمان به سمت بالا، این نوع قالب نیز به سمت بالا حرکت می‌کند. بنابراین در پروژه های ساخت سازه های بلند و مرتفع می توان از قالب های بالارونده بتن برای اجرای پروژه استفاده کرد. در این روش قالب در جای خودش ثابت باقی می ماند و نیازی به تعویض قالب و جابجایی آن نیست؛ به همین دلیل هم سرعت اجرای پروژه هایی که از قالب بتن بالارونده استفاده می کنند، بالاست.

 

قالب های بتن بالارونده را می توان یکی از پیشرفته ترین و مدرنترین تجهیزات اجرای پروژه دانست که پس از تحلیل های استاتیکی و داینامیکی بسیار ساخته می شوند و در اجرای پروژه ها به کار گرفته می شوند.

 

قالب بتن مدولار

 

قالب بتن لغزان

 

عملکرد قالب لغزنده و قالب بالا رونده مشابه یکدیگر می باشد. در هنگام ساخت سازه این نوع قالب به صورت عمودی نصب و حرکت می‌کند. در استفاده از این نوع قالب دیگر نیازی به نصب و جداسازی مجدد قالب نیست و قالب به کمک جک های هیدرولیکی روی سطح بتن می لغزد و برای استفاده در مرحله بعد آماده می شود.

 

بهترین روش موجود برای تولید مقاطع مرتفع بتن آرمه، استفاده از قالب‌های لغزان است. برای ساخت دیواره مراکز هسته‌ای و شفت‌های اصلی در سازه‌های مرتفع، ساخت سیلوهای بلند، برج های مخابراتی، برج های خنک کننده، دودکش‌ها، پایه‌های پله، کف انواع تونل، کانال انتقال آب و کف جاده بهترین گزینه استفاده از قالب لغزان می‌باشد. استفاده از قالب لغزان برای حذف داربست از اطراف سازه، به عنوان نقطه قوت این نوع قالب محسوب می شود.

 

قالب بتن چوبی

 

همانطور که از نام آن مشخص است در ساخت این نوع قالب، از چوب به عنوان متریال سازنده استفاده می شود. معمولا می توان از دو نوع چوب برای ساخت قالب های چوبی استفاده کرد. اولین و پر استفاده ترین نوع چوب در ساخت قالب بتن چوبی، چوب درختان برگ پهن است که با عنوان چوب روسی شناخته می شوند و دومین نوع چوب، چوب درختان برگ سوزنی است که به دلیل تغییر با گذر زمان و در شرایط آب وهوایی، معمولا کمتر در ساخت قالب بتن استفاده می شود. برای افزایش ماندگاری این نوع قالب، هنگام ساخت، از مواد شیمیایی برای افزایش مقاومت آن استفاده می شود.

 

این قالب در محل استفاده، توسط نجارها و طبق نقشه قبلی ساخته شده و مورد استفاده قرار می گیرند. با این حال استفاده از قالب های چوبی معایب و مزایای خاص خود را دارد:

 

نقاط ضعف قالب چوبی:

 

۱- روش قدیمی و منسوخ شده

 

۲- عمر کم بدلیل استفاده از روکش نئوپان

 

۳- زمان بر بودن تولید

 

۴- تولید اختصاصی برای هر پروژه

 

نقاط قوت قالب چوبی:

 

۱- ارزان بودن

 

۲-قابل استفاده در پروژه های ساده

 

با توجه به موارد ذکر شده معمولا از این نوع قالب برای پروژه های کوچک استفاده می شود و در حال حاضر برای پروژه های بزرگ کاربرد ندارد و به نوعی قالب بتن خاص به شمار می رود، چون اختصاصی برای هر پروژه ساخته می شود.

 

قالب بتن h20

 

قالب بتن پلاستیکی

 

قالب پلاستیکی بتن، نوعی از قالب بتن است که از مواد پلیمری ساخته می شود. این نوع از قالب ها به دلیل قیمت مقرون به صرفه تری که نسبت به فلز و فولاد دارند، می توانند در پروژه های مختلف مورد استفاده قرار بگیرند. مزیت بعدی این نوع قالب ها شکل پذیری مناسب آنهاست که خیلی سریع تر و بهتر از سایر قالب های بتن قابل انجام است. همچنین به دلیل وزن پایین تر نسب به دیگر قالب ها، این قالب امکان حمل و نقل و جابه جایی راحت تری را در پروژه های مختلف فراهم می کند.

 

البته نباید فراموش کرد که قالب های پلاستیکی هم کاملا بی عیب و نقص نیستند و استفاده از این نوع قالب بتنی هم مشکلات خاص خود را دارد. اولین مشکل در برخورد با قالب پلاستیکی می تواند تغییر حالت و شکل پذیری آن در دمای بالا باشد که استفاده از این نوع قالب را در مناطق گرمسیر دشوار می کند. مشکل بعدی عمر کوتاه این نوع از قالب ها در برابر سایر قالب های بتنی است که تعمیر و نگهداری آن را دشوارتر خواهد کرد.

 

قالب بتن فایبرگلاس

 

قالب بتن FRP یا فایبرگلاس را معمولا برای تقویت سازه ها استفاده می کنند. این نوع قالب، از پلیمرهای تقویت شده با فیبر ساخته می شوند و برای مقاوم سازی ساختمان ها بسیار مناسب هستند. نکته مثبت درباره قالب های فایبرگلاس این است که این نوع از قالب ها در برابر خوردگی مقاوم هستند. از جمله معایب قالب های فایبرگلاس در مقابل قالب فلزی بتن، می توان به قابلیت تحمل بار کمتر هنگام انجام عملیات بتن ریزی و همچنین طول عمر پایین آن اشاره کرد.

 

قالب بتن پلای وود

 

این نوع از قالب ها، از پلای وود ساخته می شوند که ترکیبی از مواد بازیافتی چوبی و پلاستیک های قابل بازیافتی مانند ترموپلاستیک ها ساخته می شود. بنابراین قالب های پلای وود را می توان نوعی از قالب بتن دانست که از مواد قابل بازیافت ساخته شده است. این نوع از قالب ها در دو نوع روکش دار و بدون روکش ساخته می شوند و در عین سبک بودن از مزیت مقاومت بالا برخوردار هستند.

 

جالب است بدانید که قالب پلی وود نسبت به قالب چوبی قیمت بالاتر اما استحکام و ماندگاری بیشتری دارد، در مقابل نسبت به قالب بتن فلزی قیمت کمتر و استحکام و ماندگاری کمتری را داراست.

 

قالب بتن پارچه ای

 

نوعی از قالب است که به دلیل انعطاف پذیری بالایی که دارد، امکان شکل دهی به قالب ها و ستون ها را فراهم می کند و می تواند برای ساخت انواع سازه های بتنی به کار برود. لازم به ذکر این نکته است که از این نوع قالب بتنی بیشتر در ساخت کارهای پیش ساخته و یا برای بخش نمای بتن استفاده می شود.

 

قالب بتن آجری

 

این نوع از قالب بتن در جای خود ثابت باقی می ماند و پس از تکمیل سازه، از آن قابل جداسازی نیست و به جزئی از سازه تبدیل می شود. به همین دلیل قالب بتن آجری معمولا به عنوان قالب فونداسیون مورد استفاده قرار می گیرد. از جمله مزایای این نوع قالب می توان به ارزان قیمت بودن آن و دسترسی آسان به مصالح آن اشاره کرد؛ اما در مقابل، این قالب به دلیل عدم امکان اصلاح به توجه و دقت بیشتری در زمان اجرا نیاز دارد و قابل جداسازی از سازه هم نیست.

 

قالب بتن ICF یا عایق ماندگار

 

قالب بتن عایق ماندگار یا Insulating Concrete Formwork از جنس فوم پلی استایرن ساخته می شوند و به دلیل سرعت نصب بالا، مورد استفاده و استقبال قرار گرفته اند. در استفاده از این نوع قالب ها برای ساخت یک سازه، نیاز به رابط هایی هست که به عنوان نگهدارنده چند منظوره قالب مورد استفاده قرار می گیرند. یکی از بهترین و بزرگترین مزایای قالب عایق ماندگار این است که همانطور که از نام این نوع قالب مشخص است، به عنوان عایق صدا و حرارت عمل می کند. بنابراین در کشورهای پیشرفته به عنوان یک قالب بتن مناسب در ساخت ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد.

 

پروژه سرستون بلوار موذن جمهوری

 

اجزاء قالب بتنی

 

اجزاء قالب به مرحله ساخت وابسته است. با توجه به مرحله ساخت مشخص می‌شود که چه نوع قالبی مورد نیاز است. هر قالب سه بخش اساسی دارد:

 

۱. جداره داخلی

 

بخشی از قالب که با بتن در ارتباط مستقیم است.

 

۲. تیر افقی

 

تیرهای افقی از تیر و گیره‌هایی از جنس فولاد یا چوب ساخته شده که وظیفه توزیع نیروهای وارده از طرف بتن به داربست، تکیه گاه، خاک و بولت‌های مهاری را بر عهده دارد.

 

۳. بولت مهاری

 

این بخش جهت تحمل فشارهای افقی وارده از طرف بتن و اتصال دو جداره داخلی مورد استفاده قرار می گیرد.بولت مهاری با ساختاری از کابل های فولادی محکم از درون تیر افقی و جداره داخلی رد شده و توسط پیچ و مهره سفت می‌شود.

 

روش قالب بندی بتن

 

به مراحل سرهم کردن و آماده کردن قالب ها، قالب بندی می گویند. برای ساخت قالب بتن از مواد بسیار زیادی مانند تخته لایه، الوار چوبی، سرامیک، فلزات، فیبرهای پلیمری و غیره استفاده می شود. تخته قالب بندی اصطلاحی است که هنگامی که قالب بتن با استفاده از مواد چوبی ساخته می‌شود به کار می‌برند. از قالب بتن هنگامی استفاده می‌شود که هیچ خاک یا سازه‌ای از ریختن بتن محافظت نکند. اگر شکل دلخواهی از بتن مدنظرتان می باشد، حتما از قالبی با همان شکل استفاده کنید.

 

کاربردهای قالب بتن

 

قالب بتن یکی از اولین مصالحی است که در زمان ساخت و سازه هر سازه بتنی می تواند مورد استفاده قرار بگیرد. جهت بتن ریزی و ساخت دیوار، سقف و ستون بتنی استفاده از قالب های بتن کاربرد دارد و می تواند شکل مناسب از بتن را برای شما ایجاد کند. در ادامه به برخی از مهم ترین کاربردهای قالب بتن در ساخت سازه های بتنی اشاره خواهیم کرد.

 

سازه‌هایی نظیر پی، ستون، تیر و…

 

بازسازی سازه‌ها

 

سازه با عملکرد خاص مثل دودکش

 

برج ها

 

پل ها

 

ساختمان‌های عمومی

 

سازه هایی با شکل نامنظم

 

انواع قالب بتن بر اساس نوع ساخت

 

قالب های بتن با توجه ویژگی های متفاوتی که دارند به انواع زیر تقسیم می شوند:

 

قالب مدولار

 

قالب مدور

 

قالب خاص بتن

 

قالب فلزی

 

قالب‌های فلزی بتنی سایزهای استانداردی دارند. عرض این قالب‌ها معمولا از ۱۰ سانتی‌متر شروع و به ۵۰ سانتی متر خاتمه می‌یابد. علاوه بر عرض، طول استاندارد تمامی قالب‌ها ۱، ۱.۵ و ۲ متری هستند. برخی از قالب‌ها مثل قالب ارس به دلیل مدولار بودن می‌توانند در هرکدام از قسمت‌های پروژه مانند فونداسیون، دیوارها، ستون در ابعاد مختلف، تیر و دال استفاده شوند. طبق برنامه‌های مهندسی امروزی بهتر است که در قالب بندی دیوارهای بزرگ از پنلهای بزرگتر استفاده کرد.

 

در برخی از موارد مهندسی از قالب بتن در زیر پله‌ها و سقف‌ها استفاده می شود. برای مهار قالب در این مکان‌ها از جک سقفی یا داربست مثلثی استفاده می کنند. نوع قالب فلزی مزایای بیشتری نسبت به معایب آن دارد. به همین دلیل استفاده از آن توصیه می شود.

 

معایب قالب فلزی بتن

 

۱. بدلیل عایق نبودن تبادل گرمایی خیلی زیادی دارد.

 

۲. باید هزینه‌هایی زیاد و متعدد برای تنظیم قالب پرداخت کرد.

 

۳. وزن بالاتر نسبت به سایر قالب ها.

نظرات شما عزیزان: